APU MU EPU MU ?

         Bu ikisinin arasında sadece tek harf farklı gibi görünse de tahmin edebileceğinizden daha büyük bir fark var. Büyük ticari uçak pilotları için bu ayrımı yapmak çok basit olsa da uçuşa yeni başlayanlar için çoğu zaman EPU isterken APU dediğimiz olur. İkisinin anlamına baktığımızda farkı net olarak anlayabiliriz.

APU(Auxiliary Power Unit) = Yardımcı Güç Ünitesi

EPU(External Power Unit)=Harici Güç Ünitesi

Yani APU uçağın içinde bulunan bir yardımcı güç ünitesi iken EPU uçağa dışarıdan gerekli elektrik gücünü temin etmek için kullanılan bir jeneratördür. Farkı biraz daha anlamak için detaylı inceleyelim.

APU(Auxiliary Power Unit)

APU aslında küçük bir türbin  motordur. Amacı uçağın yer teçhizatlarına bağımlı olmadan elektrik üretmesi,basınçlı iklimlendirilmiş hava sağlaması ve bazı durumlarda hidrolik güç sağlamaktır. Uçağa yolcu alımı esnasında eğer  elektrik gücünü batarya ile tesis etmeye çalışırsak devasa bataryalar kullanmamız gerekir. Bunun için hem yer kontrolleri hem de yerde motorlar çalışmıyorken yapacağımız tüm işlemler için APU’nun sağladığı güçten faydalanırız.

Motorların çalışması için gereken yüksek güç ve basınçlı hava yine bu ünite ile yapılır. Tasarımına göre hidrolik güç de sağlayabilirler. Yerde yolcu alımı esnasında yolcu  konforunu arttırmak için iklimlendirme de bu ünite ile yapılır.

Ayrıca acil durumlarda yedek jeneratör yada basınçlama da yapabilecek şekilde tasarlanmış modelleri de mevcuttur. Uçuşta motor arızası sonrasında motoru yeniden çalıştırmak için özellikle ETOPS(Extended range Twin Engine Operation Procedures) ‘da gereklidir.

APU bir türbin motordur ve bu prensiplere göre çalışır. APU gücü kokpitten ayarlanamaz sadece çalıştırılması yapılır.Genelde dikey stabilizenin altına ve yangından korunan basınçsız bir bölgeye boylam eksenine dik olarak yerleştirilir.Tek veya çift hava girişi olabilir. Yakıtı ana yakıt deposundan alır.Kendi kendini yağlama özelliğine sahiptir.Yine kendi üzerinde bulunan dişli kutusu vasıtasıyla soğutmayı yapar. Ayrıca bazı modellerinde anti-ice özelliği de vardır. Bu dişli kutusu üzerinde kendi yakıt kontrol ünitesi,soğutma fanı,starter, jeneratör, yağ pompası da bulunur. Kendi egzosu vasıtasıyla gazlar dışarı atılır.

APU kendi üzerinde bir yangın ikaz ve söndürme sistemi barındırır. Otomatik yada manuel olarak kullanılabilecek tek kullanımlık yangın söndürme sistemi vardır.APU devriniotomatik ayarladığı için kokpitte sadece  EGT,Takometre, Yangın ikaz ışığı ve manuel söndürme düğmeleri, yağ hararet yüksek ve alçak ikaz ışığı, ve kapalı ikaz ışığı bulunur.Ayrıca APU kendine ait bir çalışma saati göstergesi vardır. Normal motor gibi saat tipi(Kadranlı tipler)  göstergeler yerine sadece eşik değerlerinde yanan ikaz ışıkları vardır. Batarya ile çalıştırıldığı için düşük batarya voltajlarında EGT değeri takip edilmeli ve hiçbir zaman EGT limitleri aşılmamalıdır.

APU’yu çalıştırmak için kokpitten anahtarlama yapılır. Uçağın bataryası ile elektrikli starter motoru döndürülür ve bujilerle ateşleme yapılır. APU çalıştıktan sonra %95 güç üzerinde APU’dan elektrik gücü sağlanabilir. Normal APU’da bir adet ,büyük APU’larda  ise iki adet jeneratör bulunabilir. 115 V 400 Hz ve 3 faz AC akım sağlar. APU jeneratörü sabit hızda döner ve motor jeneratörleri ile değiştirilebilir.

APU diğer görevi olan basınçlı hava temini türbin motor mantığıyla yerine getirir. Basınçlı hava üretilen kompresör kısmı motorun kullandığından daha fazla hava üreterek gerektiği kadar basınçlı hava sağlar. Gerekli hava miktarı arttıkça kompresör hızı artarak daha çok basınçlı hava elde edilir.Basınçlı hava yaklaşık 40-42 psi olup iklimlendirme sistemlerinde ve uçağın motorlarını (bu uçak motorları çalıştırmada basınçlı havaya ihtiyaç duyar.)çalıştırmak için gerekli basınçlı havayı da sağlar. Bazı tasarımlarda APU hidrolik güç kaynağı görevini de yapar.

EPU(GPU):External Power Unit yada daha çok bilinen adıyla Ground Power Unit. Uçaklara  harici elektriki güç sağlayan araç ,ünite yada geçiş kapısına monte edilen jeneratörlerdir. 28V DC yada 115 V 400 Hz AC akım sağlarlar.

ASU:(Air Start Unit) Araç içerisine monte edilen türbin motor vasıtası ile basınçlı hava kaynaklarıdır.Motorların çalıştırma için gerekli basınçlı havayı sağlarlar. Uçak APU’su arızalı olduğu durumlarda kullanılır.

Bu farklardan sonra APU ile EPU arasında hala bağlantı kurmak istiyorsak şu şekilde yaparız. Uçağın bataryası arızalı ise EPU uçağa bağlanır ve APU’nun çalıştırılması gerekli DC  voltaj  sağlanır. Ya da APU ve batarya arızalıdır  bu durumda EPU harici elektrik gücü sağlarken ASU ile de motorun çalışması için gerekli basınçlı hava sağlanır.

Küçük farkların hayatımızda büyük değişiklikler yaratacağını bildiğimiz emniyetli uçuşlar…

Boeing 727-200 modelindeki APU’nun çalıştırılmasını ve kullanılmasını gösteren örnek video:

ARVE Error: Mode: lazyload not available (ARVE Pro not active?), switching to normal mode